Kapuściński

Już chyba wszyscy zabrali głos w dyskusji nad niewydaną jeszcze książką A. Domosławskiego o Ryszardzie Kapuścińskim. Tak dużo jest tych komentatorów, że miałem poważne wątpliwości, czy do nich dołączać. Zrobię to jednak, ponieważ podzielili się oni z grubsza na dwa obozy: tych, którzy martwią się, uważając, że Domosławski niepotrzebnie – lub wręcz nieszlachetnie –  RK odbrązowił, i tych, którzy – hołdując hasłu “prawda was wyzwoli” cieszą się, że wielki reporter został zdemaskowany jako współpracownik wywiadu PRL, fałszerz faktów, ubarwiacz rzeczywistości, nadmierny miłośnik płci pięknej, a w ogóle “lewak” i “dęta wielkość”.

A tymczasem jest jeszcze jedna możliwość spojrzenia na sylwetkę “Cesarza” (taką bowiem miał RK ksywkę w środowisku). Taka mianowicie, że był to po prostu wielki pisarz. Że najważniejsze są jego książki i miliony ich czytelników na całym świecie. Że nie ma najmniejszego znaczenia, czy piesek cesarza Hajle Selassje rzeczywiście sikał dostojnikom dworskim na buty, czy też nie: już wielki Melchior Wańkowicz dziesiątki lat temu mówił, że dla większego efektu – literackiego! – łączy po kilka postaci w jedną, dramatyzuje wydarzenia i tak dalej.

Wielki pisarz tedy, majster w swoim fachu, który nikogo nie zdradził – jak chcą niektórzy – bowiem, jak wielu innych, PRL uważał za swoje państwo i był etatowym pracownikiem peerelowskiej – a nie londyńskiej – prasy; co zaś się tyczy owej “współpracy”, to w moim najgłębszym przekonaniu można by tak nazwać jedynie imienny donos na kolegę, nic więcej. RK miał – podsumowując tę część – prawo do każdych poglądów i konsekwentnego, zgodnego z nimi postępowania.

Nie znałem RK zbyt blisko. ale znam wielu ludzi, którzy z nim pracowali, pili wódkę i tak dalej. Żaden z nich nigdy nie powiedział, że “Cesarz” zrobił kiedykolwiek co innego, niż publicznie mówił. Nikt też nie stawia mu najmniejszego zarzutu o osobistą nielojalność, nie mówiąc już o jakimkolwiek przejawie niekoleżeństwa.

W jednej sprawie postępowanie autora książki o RK zdecydowanie mi się nie podoba: najzupełniej niepotrzebnie opisał jego ciut skomplikowane życie osobiste. I nie ze względu na samego RK, ale na tych kilka bliskich mu osób, które żyją, i które upublicznienie pewnych faktów (nawet, jeśli były im znane) mogło zaboleć. Żeby zaś było moje stanowisko jasne: w opisywanej sytuacji nic absolutnie mnie nie gorszy. Bywa, zdarza się. Oczywiście, RK żył “nie-po-katolicku”. Nie on jeden; a jeśli z powodzeniem i zadowoleniem, to tylko pozazdrościć.