Kołczak

Admirał Kołczak

W okresie mojej młodości – przypominam, to PRL – kilka nazwisk rosyjskich wymienianych było na zasadzie imion czartowskich czy też jakichś przerażających zaklęć. Wiadomo było, że Kiereński, Wrangel, Denikin czy admirał Kołczak – to byli dzielnie pokonani przez masy ludowe przeciwnicy bolszewików, przywódcy „białych”, czyli potwory. No i tyle było wiadomo w zasadzie, bo więcej na temat tych postaci nie mówiono.Bliżej nie wiadomo czemu ja sobie ubrdałem, że byli to jacyś okropnie starzy siwi panowie – może na zasadzie cytatu z wiersza Majakowskiego o rewolucji, w którym mówi o siwych admirałach, zrzucanych ciosami marynarskich kolb z mostu w Helsingforsie? Czasy się jednak zmieniły. Zmieniły na tyle, że mogłem obejrzeć bardzo interesujący film Andrieja Krawczuka z roku 2008,”Admirał”, o Kołczaku właśnie.

Oczywiście, nie ma żadnej pewności, że wszystko było tak, jak pokazuje film; tym bardziej, że reżyser wybrał formułę nie tyle filmu biograficznego, co raczej romansu wojennego, takiego trochę wyciskacza łez. Ale sprowokował mnie tym do pogrzebania w materiałach źródłowych. No i po pierwsze okazało się, że ów okropny Kołczak – który w pewnym momencie był, okazuje się, z własnego nadania najwyższym zwierzchnikiem wojskowym kontrrewolucji i władcą całej Rosji pozauralskiej – był mężczyzną całkiem młodym, żadnym starcem. No, nie był też młodzieniaszkiem – ale  mając w momencie śmierci lat 46 był z pewnością w sile wieku. Zresztą i Wrangel i Denikin byli też w zasadzie w podobnym wieku…

Był też Kołczak – co pokazuje film i potwierdzają archiwalia – typowym rosyjskim oficerem, niezwykle przywiązanym do tego etosu.  Oficerem dzielnym, żeby nie powiedzieć bohaterskim. Zginął fatalnie: zdradzony przez walczących po stronie „białych” Czechów, którzy chcieli się z walki wycofać, i wydany bolszewikom – został niemal natychmiast przez nich bezwzględnie rozstrzelany.

Z dużą ciekawością obejrzałem film Krawczuka. Nie ma go, oczywiście, w normalnej dystrybucji – krąży jednak (w całkiem niezłej polskiej wersji) po bazarach i tak właśnie, nie ukrywam, dotarł do mnie. Nie rozumiem, czemu się go nie pokazuje na normalnych ekranach; nie sądzę, by wyświetlenie nieźle zrobionego (choć z pewnością nie genialnego; przyzwoitego po prostu, lepszego od wielu amerykańskich chał)  romansu historyczno-politycznego z kilkoma pierwszej próby scenami batalistycznymi i wieloma kadrami urzekającej wręcz piękności, było jakimś specjalnie ryzykownym przedsięwzięciem biznesowym. Powodzenie słynnej „9 kompanii”, jednego z najlepszych filmów batalistycznych jakie widziałem w życiu, a z pewnością najlepszego (bo chyba jedynego…) filmu o wojnie w Afganistanie, powinno chyba naszym dystrybutorom coś mówić.

Ale nie mówi. „Ruski film” to pewien stereotyp. Głupi, jak każdy stereotyp. Obejrzyjcie, jak wam się uda. A swoją drogą, jak oglądam scenę balu na carskim dworze i widzę tam oczami historycznej wyobraźni w tym cudownym mundurze … mojego pradziadka, carskiego kawalerzystę, to mi się robi jakoś zabawnie; nosił bowiem dziadzio pod brodą ten sam krzyżyk świętego Jerzego, który dynda na załączonym zdjęciu Kołczakowi….. Politycznie niepoprawne, n’est ce pas, mesdames et messieurs?

I tak sobie myślę, że tylko sytuacje niepoprawne są godne uwagi. Nie będę mówił, że akceptacji. Ale uwagi. Ciekawe są bowiem i barwne; jak myślicie?